DO NATAL AOS REIS. CANTOS DA GALIZA E PORTUGAL.

AS LETRAS

 

01 Eu hei de ir ao presépio (PT)
Trad. / César Prata

Eu hei de ir ao presépio
assentar-me num cantinho,
a ver como o Deus Menino
nasceu lá tão pobrezinho.

Abra lá o seu postigo,
deixe estar um pouco aberto.
Quero ver o Deus Menino
Armadinho no presépio.

Eu hei de dar ao Menino,
ao Menino hei de dar
uma cadeirinha de oiro
para o menino assentar.

Ó meu menino Jesus
Ó meu rico fidalguinho
Hei de dar-te papa doce
Hei de ter-te mimosinho.

Ó meu Menino Jesus
quem vos pudera valer
com sopinhas da panela
sem a vossa mãe saber.

Ó meu Menino Jesus
quem vos há de dar a mama
vossa mãe foi ao moinho
vosso pai ficou na cama.

.

02 Entrada de Aninovo (GZ)
Trad. / Ariel Ninas
Panxola de Ano Novo

Despedida de Ano Vello
e entrada de Aninovo,
os señores desta casa
as conten con moito gozo.

Catro mancebos xuntiños
aquí xuntiños estamos
e tan cansados os catro
que é preciso alimentarnos.

De moi lonxe xa viñemos,
noite que andar aínda falta
as forzas piden reparo,
mollo ás gorxas e non de auga!

Chourizo e longaniza,
uña de porco, fuciño,
ou de xamón dúas tortillas
con dous xarriños de viño.

Abran a porta, señores,
que por honrados nos temos,
sabe Deus se para outro ano
á porta lles cantaremos.

De cantar xa nos cansamos
por probes non nos desprezem
que se algo os ricos non dan
os probes mal se remexen.

E esta vai por despedida,
hoxe eiqui non canto outra.
Os señores desta casa,
hoxe nun ano me oian outra!

.

03 Janeiras (PT)
Trad. Alentejo

No dia da circunsição de Cristo

Esta noite é de janeiras,
é de grande merecimento
por ser a noite primeira
em que Deus passou tormento.

Os tormentos que passou
de sua livre vontade
o seu sangue derramou
pra salvar a cristandade.

O seu sangue derramou,
seu sangue derramaria
pra salvar a Cristandade,
São Pedro Santa Maria.

Ao fim de séculos passados
foram ver à sepultura,
acharam ossos mirrados,
o sinal da criatura.

.

04 Cantar de ls Reis (PT)
Trad. Trás-os-Montes
Peditório aos Reis

Ó de casa, gente nobre, ó có có
se scuitardes oubireis
Zun tun tun, florin, tin, tin,
Ai li, ai ló!…

Ua nobre mocidade, ó có có
que bos bem cantar ls Reis
Zun tun tun, florin, tin, tin,
Ai li, ai ló!…

Quien bos ben cantar ls Reis, ó có có
de nuite pulo scuro
Zun tun tun, florin, tin, tin,
Ai li, ai ló!…

Cierto ye que quier porbar, ó có có
de l buôsso bino maduro
Zun tun tun, florin, tin, tin,
Ai li, ai ló!…

Quien bos ben cantar ls Reis, ó có có
de nuite pulos tolheiros
Zun tun tun, florin, tin, tin,
Ai li, ai ló!…
Cierto ye que quier porbar, ó có có
las chouriças de l fumeiro
Zun tun tun, florin, tin, tin,
Ai li, ai ló!…

Quien bos ben cantar ls Reis, ó …
de nuite pula gelada
Zun tun tun, florin, tin, tin,
Ai li, ai ló!…

Cierto ye que quier porbar, ó có có
de l toucino i de la barbada
Zun tun tun, florin, tin, tin,
Ai li, ai ló!…

Quien bos ben cantar ls Reis, ó…
cunforme las nuites stan
Zun tun tun, florin, tin, tin,
Ai li, ai ló!…

Cierto ye que bos quier bien, ó …
de la raiç de l coraçon
Zun tun tun, florin, tin, tin,
Ai li, ai ló!…

.

05 Ó meu Menino Jesus (PT)
Trad. Beiras

Ó meu Menino Jesus,
Quem vos tirou do altar?
Foi o ministro de Cristo
para nos dar a beijar.

Ó meu Menino Jesus,
boquinha de marmelada,
dá-me da tua merenda
que a minha mãe não tem nada.

Ó meu Menino Jesus,
boquinha de requeijão,
dá-me da tua merenda
que a minha mãe não tem pão.

Ó meu Menino Jesus.
Ó meu menino tão belo,
só vós viestes nascer
na noite do caramelo.

Entrai, pastores, entrai
por esses portais adentro.
Vinde ver o Deus Menino,
no sagrado nascimento.

.

06 Aguinaldo (GZ)
Trad. Tomonde, Cerdedo / Ariel Ninas

Ano Novo con ben veña
como bailan sete estrelas.

No cortello das ovellas,
érgase de aí, señor.

Hanos dar o aguinaldo
para honrar a San Bernardo.

Temos moito que andar
Galiza e Portugal.

Galiza a andaremos
Portugal o deixaremos

Esta casa está calada
por dentro como por fóra.

O señor que nela viva
por moitos anos a goze.

Non lle pedimos de broma
nen tampouco prata fina.

Pedimos as boas cousas,
un pernil que bon sería.

Se ustedes non teñen diso,
quédense ustedes con Deus.

Aos bons pareceremos
alto reino sexa Deus.

Abre a porta e trae a luz
qu’aquí vén a Santa Cruz.

Para que lle alumeemos
un santo Cristo traemos.

.

07 Vestir o Menino (PT)
Trad. Trás-os-Montes

Menino Jesus,
tenho que vos dar
sapatinhos novos
para vos calçar.

Sapatos já tendes,
faltam-vos meinhas.
Eu vo-las darei
de Salvé-Rainhas.

Meinhas já tende(i)s,
faltam-vos calções.
Eu vo-los darei
de mil orações.

Calções já os tende(i)s,
falta-vos camisa.
Eu vo-la darei
de cambraia lisa.

Camisa já tende(i)s,
falta-vos colete.
Eu vo-lo darei,
de pano de crepe.

Colete já tende(i)s,
falta-vos casaco.
Eu vo-lo darei,
de pano bem guapo.

Casaco já tende(i)s,
falta-vos lencinho.
Eu vo-lo darei,
de pano de linho.

Lencinho já tende(i)s,
falta-vos chapéu.
Eu vo-lo darei,
levai-me p’ró céu.

.

08 Reices das mozas (GZ)
Trad. Brates, Boimorto
Para pedir o aguinaldo o dia de Reis, um canto de madamas

E de lonxe vimos os que aqui chegamos
se nos dan licencia os reices cantamos.

É descortesía e é desobediencia
á porta dun home cantar sen licencia.

***

Teu cabelo, dama, parece de ouro
que cando o peiteas enrízase todo.

Teus ollos, madama, parecen luceiros
que aluman de noite aos pasaxeiros.

Teu nariz, madama, é moi afiado
eu o (a)comparo coa punta dun pau.

Túas orellas, madama, excusan pendentes,
pra adornar a túa cara bástalle a frente.

Túa cara, madama, é moi branca e pura
que cando a lavas, toda a auga turba.

Teus peitos, madama, fontes de auga fria
se ti a min os deras, ai, eu os collía.

Teus brazos, madama, son para abrazar
e un amante firme que non é de olvidar.

Túa barriga, dama, é moi pequeniña
dentro dela tes unha margarida.

Iso que ti tapas con un delantal
ten dúas columnas, palacio real.

E iso que ti tapas con o dianteiro
ten dúas columnas, palacio primeiro.

Zapatiño baixo, andar de miúdo
asi é o xeito de engaña-lo mundo.

***

Déanolo aguinaldo, se no-lo ha de dar
que somos de lonxe, queremos marchar.

Déanolo aguinaldo, anque sexa pouco,
un touzinho e medio e a mitá de outro.

.

09 Chove (PT)
Fernando Pessoa / César Prata

Chove. É dia de Natal.
Lá para o Norte é melhor.
Há a neve que faz mal
e o frio que ainda é pior.

E toda a gente é contente
porque é dia de o ficar.
Chove no Natal presente
antes isso que nevar.

Pois apesar de ser esse
o Natal da convenção
quando o corpo me arrefece
tenho frio e Natal não.

Deixo sentir a quem quadra
e o Natal a quem o fez,
pois se escrevo ainda outra quadra
fico gelado dos pés.

.

10 Festas de Nadal (GZ)
Trad. Carvalho
Panxola de Noiteboa

As festiñas de Nadal
son festiñas de alegría.

Camiñando vai Xosé
i maila Virgen María.

Camiñaron a Belén
e a Belén chegou a guía.

Cando a Belén chegaron
a medianoite sería.

-Abre as portas, porteiro,
a Xosé e máis María.

-Como che as hei de abrir
se unha chave eu non tiña.

-Non as quero de ouro
tampouco de prata fina.

-O que queria saber
é cando a Virgen paría.

-Se pare esta noite
nen palabra que diría.

E á medianoite en punto
a Virgen parido habia.

Tanta era a súa pobreza
que un pano ela non tiña.

Baixou un anxo do ceo
que lindos panos traía.

Uns eran de Holanda
e outros de Holanda fina.

-Se queres vir para o ceo
rica cama te daria.

-É para o neno Jesús
que nos brazos o traía.

.

11 Beijai o Menino (PT)
Trad. Trás-os-Montes

Beijai o Menino, beijai-o agora
Beijai o Menino, de Nossa Senhora
Beijai o Menino, beijai-o no pé
Beijai o Menino, de São José
Beijai o Menino, beijai-o na mão
Beijai o Menino, de São João

Os filhos dos homens em berços dourados
e vós, meu Menino, em palhas deitado.
Em palhas deitado, em palhas aquecido,
Filho d’ uma rosa, dum cravo nascido.

Os filhos dos homens em bons cobertores
e vós, meu Menino, gemendo com dores.
Os filhos dos homens, em bons travesseiros
e vós, meu Menino, Preso a um madeiro.

Beijai o Menino, beijai-o agora…

.

12 Bento Airoso (PT)
Trás-os-Montes

No bento airoso,
mistério divino
encontrei a Maria
à beira do rio
e lavando cueiros
do bendito Filho
Maria lavava,
São José estendia,
o Menino chorava
co frio que fazia.

No bento airoso,
mistério divino.
Encontrei a Maria
à beira do rio
e lavando cueiros
do bendito Filho.
-Calai meu Menino,
calai meu amor
que as vossas verdades
me matam com dor.

.

13 Reices vellos (GZ)
Trad. Brates, Boimorto

San Xosé e máis María
ían xuntos pra Belén
ían cantándolle aos reices
cantémolos nós tamén.

Ían de vila en vila
e de lugar en lugar
na busca de Jesuscristo,
non o puideron topar.

Foron dar con ele a Roma
revestido no altar.
Misa nova quer decir,
misa nova quer cantar.

E aquela pombiña branca
que está posta no altar,
aquela é Nosa Señora
que nos vén visitar.

San Xosé bota as redes
por riba de San Bernaldo.
-Toma, nena, este paniño,
mándano-lo aguinaldo.

.

14 Toca, sino, toca (PT)
Trad. / César Prata

Esta noite é noite santa.
Não é noite de dormir
que um lindo botão de rosa
à meia noite há de abrir.

Harpas de oiro, liras de loiro,
anjos do céu afinai.
Paz na terra e nas Alturas
Glória e louvor cantai.

Esta noite é noite santa.
Outra mais santa não há
que um lindo botão de rosa
desabrochou em Judá.

Tangedores de viola,
de pandeiro e tamboril,
tomai vós a minha lira
e dai-me o vosso arrabil.

Toca, sino, toca
tão badalão.
Toca, sino, toca
no meu coração.

.

15 Alta vai a lua alta (PT)
Trad. Trás-os-Montes
Cantada nas segadas, ao fim da tarde

Alta vai a lua alta
como o sol do meio dia.
Mais alta ia a Senhora
quando para Belém ia.

São José ia atrás dela,
alcançá-la não podia.
Foi alcançá-la a Belém
onde ela estava parida.

Tão grande era a sua pobreza
que nem um panal tenia.
Botou as mãos à cabeça
a um véu que ela trazia.

Partiu-o em três bocados,
em três bocados o partia:
um era p’ra de manhã
outro para o meio dia,

Outro para a meia noite
quando Jesus adormia.
Desceram os anjos do céu
cantando Avé-Maria:
Avé, Maria de graça, de graça Avé Maria.

.

16 Ou da casa! (GZ)
Angel Custodio Santabaya

Transcrição de Carlos Villanueva de umas “gaitas” para as representações natalícias de 1796 na Sé de Mondonhedo (Lugo) pelo Mestre de Capela: A.C.Santabaya. Nas catedrais ibéricas dos ss. XVII e XVIII, os villancicos, tinham partes com melodias e estéticas inspiradas na música rural e interpretadas pela capela de música figurada como “pastores”. A personagem do “galego” foi muito estendida e recurrente desde Lisboa, Compostela, Madrid, Bogotá ou Fortaleza e a música que o representava eram ritmos de moinheira. Na presente versão a sanfona, instrumento muito presente nos presépios barrocos ibéricos, assume as várias vozes (originalmente para oboé, violinos, trompas, coro e acompanhamento).

“Ou da casa! ele hai licencia?
Señor, sepa súa mercé
que somos uns gallegos
aló da terra de Ourense…”